ધોરણ 12મા અભ્યાસ વ્યાપારમાં (319) ગુજરાતી માધ્યમ સોલ્વ્ડ ફ્રી એસાઈનમેન્ટ 2024-25 (NIOS)

1. નીચેનામાંથી કોઈપણ એક પ્રશ્નનો લગભગ 40-60 શબ્દોમાં જવાબ આપો:

a) "વ્યવસાયમાં નફો એ જ ભૂમિકા ભજવે છે જે રીતે લોહી માનવમાં રમે છે." આ નિવેદનના પ્રકાશમાં તમારી ટિપ્પણીઓ આપો. (પાઠ 1 જુઓ)

જવાબ:-  ધંધાના અસ્તિત્વ અને વિકાસ માટે નફો જરૂરી છે, જેમ કે માનવ શરીરના કાર્ય માટે લોહી નિર્ણાયક છે. જેમ રક્ત અંગોને પોષણ આપે છે અને ટકાવી રાખે છે, તેમ નફો વ્યવસાયિક કામગીરીને બળ આપે છે, પુનઃરોકાણને સક્ષમ કરે છે અને રોકાણકારોને આકર્ષે છે. નફા વિના, ધંધો ખીલી શકતો નથી, વિસ્તરી શકતો નથી અથવા પડકારોનો સામનો કરી શકતો નથી, જેમ રક્તની ગેરહાજરી શારીરિક કાર્યોના પતન તરફ દોરી જાય છે.

b) માન્ય વીમા કરારના કોઈપણ બે સિદ્ધાંતોનું વર્ણન કરો. (પાઠ 2 જુઓ)

જવાબ:- માન્ય વીમા કરારના બે મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધાંતો છે:

1. **વીમાપાત્ર વ્યાજ**: પૉલિસી ધારકને વીમાના વિષયમાં નાણાકીય રસ હોવો જોઈએ, એટલે કે જો વીમાની ઘટના બને તો તેમને નાણાકીય નુકસાન વેઠવું પડશે. આ ખાતરી કરે છે કે કરાર માત્ર જુગાર નથી.

2. **અત્યંત સદ્ભાવના (Uberrimae Fidei)**: વીમાદાતા અને વીમાધારક બંનેએ તમામ સંબંધિત હકીકતો પ્રામાણિકપણે જાહેર કરવી જોઈએ. વીમેદારે વીમો લીધેલા જોખમ વિશે ચોક્કસ માહિતી આપવી જોઈએ અને વીમાદાતાએ પોલિસીની શરતો સ્પષ્ટપણે સમજાવવી જોઈએ. આમ કરવામાં નિષ્ફળતા કરારને રદ કરી શકે છે.

2. નીચેનામાંથી કોઈપણ એક પ્રશ્નનો લગભગ 40-60 શબ્દોમાં જવાબ આપો:-

એ) વ્યવસ્થાપન સંસ્થાના ઉપલબ્ધ સંસાધનોના કાર્યક્ષમ અને અસરકારક ઉપયોગ કરવામાં મદદ કરે છે. મેનેજમેન્ટના કોઈપણ બે ઉદ્દેશ્ય જણાવો. (પાઠ 6 જુઓ)

જવાબ:- મેનેજમેન્ટના બે મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો છે:

1. **સંસ્થાકીય ધ્યેયો હાંસલ કરવા**: વ્યવસ્થાપન સુનિશ્ચિત કરે છે કે સંસાધનો અને પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન, સંકલન અને નિયંત્રણ કરીને સંસ્થાના ધ્યેયો કાર્યક્ષમ અને અસરકારક રીતે પ્રાપ્ત થાય.

2. **સંસાધનોનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ**: વ્યવસ્થાપન સંસ્થાની વૃદ્ધિ અને ટકાઉપણું સુનિશ્ચિત કરીને, કચરો ઘટાડવા અને ઉત્પાદકતા વધારવા માટે સંસાધનોનો - માનવ, નાણાકીય અને ભૌતિક - શ્રેષ્ઠ રીતે ઉપયોગ કરવાનો પ્રયાસ કરે છે.

b) ટેલર વૈજ્ઞાનિક વ્યવસ્થાપનની તકનીકો માટે વધુ જાણીતા છે, ખાસ કરીને ઉત્પાદન વિભાગમાં અને તે પણ દુકાન સ્તરે? તમારા જવાબના સમર્થનમાં કારણો આપો. (પાઠ 6 જુઓ)

જવાબ:-  ટેલર વ્યવસ્થિત અવલોકન અને માપન દ્વારા કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાને કારણે, ખાસ કરીને ઉત્પાદન વિભાગમાં અને દુકાન સ્તરે વૈજ્ઞાનિક સંચાલનની તકનીકો માટે જાણીતા છે. તેમણે **સમય અને ગતિ અધ્યયન** જેવી પદ્ધતિઓ રજૂ કરી કે જેથી કાર્યો કરવા માટેની સૌથી વધુ કાર્યક્ષમ રીતો, **કાર્ય પ્રક્રિયાઓને પ્રમાણભૂત બનાવવા**, અને **શ્રમનું વિશેષીકરણ**. આ તકનીકો કામદારોની ઉત્પાદકતા વધારવા, કચરો ઘટાડવા અને ઉત્પાદન પ્રક્રિયાઓની એકંદર કાર્યક્ષમતા વધારવા માટે દુકાન સ્તરે સીધી લાગુ કરવામાં આવી હતી. ટેલરના અભિગમે કાર્યનું આયોજન કરવાની રીતમાં ક્રાંતિ લાવી, જેનો હેતુ ન્યૂનતમ પ્રયત્નો અને ખર્ચ સાથે મહત્તમ ઉત્પાદન મેળવવાનો હતો.

3. નીચેનામાંથી કોઈપણ એક પ્રશ્નનો લગભગ 40-60 શબ્દોમાં જવાબ આપો:-

a) મિસ્ટર X તમારા મિત્ર છે અને માર્કેટિંગ કરવા માંગે છે. કોઈપણ બે રીતનો ઉલ્લેખ કરો જેમાં માર્કેટિંગ સમય અને સ્થળને ધ્યાનમાં લીધા વિના ઉત્પાદનો ઉપલબ્ધ કરાવવામાં મદદ કરે છે. (પાઠ 14 જુઓ)

જવાબ:-   માર્કેટિંગ નીચેની રીતે સમય અને સ્થળને ધ્યાનમાં લીધા વિના ઉત્પાદનો ઉપલબ્ધ કરાવવામાં મદદ કરે છે:

1. **વિતરણ ચેનલો**: માર્કેટિંગ કાર્યક્ષમ વિતરણ નેટવર્કની સ્થાપના કરે છે જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે ઉત્પાદનો વિવિધ સ્થળોએ ગ્રાહકો સુધી પહોંચે, પછી ભલે તે સ્થાનિક, રાષ્ટ્રીય અથવા આંતરરાષ્ટ્રીય અને અનુકૂળ સમયે હોય.

2. **ઈ-કોમર્સ અને ઓનલાઈન માર્કેટિંગ**: ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ દ્વારા, માર્કેટિંગ વ્યવસાયોને 24/7 ઉત્પાદનો વેચવા સક્ષમ બનાવે છે, જે તેમને સમય અથવા ભૌગોલિક અવરોધો વિના વિશ્વભરના ગ્રાહકો માટે સુલભ બનાવે છે.

b) પરંપરાગત ખ્યાલ મુજબ, માર્કેટિંગમાં તે પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ થાય છે જે ઉત્પાદકો પાસેથી ઉપભોક્તાઓને માલની માલિકીના સ્થાનાંતરણ સાથે સંબંધિત છે. આ અસરોના કોઈપણ બે ખ્યાલો સમજાવો. (પાઠ 14 જુઓ)

જવાબ:- માર્કેટિંગની પરંપરાગત વિભાવના અનુસાર, તે મુખ્યત્વે ઉત્પાદકો પાસેથી ઉપભોક્તાઓમાં માલની માલિકીના સ્થાનાંતરણને લગતી પ્રવૃત્તિઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ ખ્યાલના બે મુખ્ય સૂચિતાર્થો છે:

1. **એક્સચેન્જ પ્રક્રિયા**: માર્કેટિંગને એક વિનિમય તરીકે જોવામાં આવે છે જ્યાં નિર્માતા ગ્રાહકને માલ વેચે છે, પૈસાના બદલામાં માલિકીનું સ્થાનાંતરણ કરે છે. આ અંતિમ ગ્રાહકોને માલ વેચવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને માર્કેટિંગના ટ્રાન્ઝેક્શન પાસા પર ભાર મૂકે છે.

2. **ભૌતિક વિતરણ**: આ ખ્યાલ અસરકારક વિતરણ ચેનલો દ્વારા ઉત્પાદકોમાંથી ઉપભોક્તાઓ સુધી માલસામાનને ખસેડવાનું મહત્વ દર્શાવે છે. તેમાં પરિવહન, વેરહાઉસિંગ અને લોજિસ્ટિક્સ જેવી પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ થાય છે જેથી કરીને ઉત્પાદનો યોગ્ય સ્થાન અને સમયે ગ્રાહકો સુધી પહોંચે.

4. નીચેનામાંથી કોઈપણ એક પ્રશ્નનો લગભગ 100-150 શબ્દોમાં જવાબ આપો:-

a) “ગ્રાહક સુરક્ષાનો વિશાળ કાર્યસૂચિ છે. ગ્રાહકોના દૃષ્ટિકોણથી ગ્રાહક સુરક્ષાના મહત્વનો ઉલ્લેખ કરો. (પાઠ 17 જુઓ)

જવાબ:- ઉપભોક્તાઓ સાથે યોગ્ય વ્યવહાર કરવામાં આવે અને સુરક્ષિત, ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળા ઉત્પાદનો અને સેવાઓની ઍક્સેસ હોય તેની ખાતરી કરવા માટે ગ્રાહક સુરક્ષા નિર્ણાયક છે. ગ્રાહકના દૃષ્ટિકોણથી, તેનું મહત્વ કેટલાક મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં રહેલું છે:

1. **સુરક્ષા અને આરોગ્ય**: ઉપભોક્તા સુરક્ષા ખાતરી કરે છે કે ઉત્પાદનો અને સેવાઓ સલામતીના ધોરણોને પૂર્ણ કરે છે, નુકસાન અથવા ઈજાના જોખમને ઘટાડે છે. ખોરાક, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ જેવા ક્ષેત્રોમાં આ ખાસ કરીને મહત્વપૂર્ણ છે.

2. **શોષણની રોકથામ**: તે ખોટી જાહેરાતો, કિંમત વધારવા અને ભ્રામક માર્કેટિંગ જેવી અન્યાયી પ્રથાઓ સામે રક્ષણ આપે છે. ઉપભોક્તાઓને હલકી ગુણવત્તાનો અથવા હલકી ગુણવત્તાનો માલ ખરીદવામાં ગેરમાર્ગે દોરવાથી સુરક્ષિત કરવામાં આવે છે.

3. **નિવારણ મિકેનિઝમ્સ**: ગ્રાહક સુરક્ષા ગ્રાહકોને ફરિયાદો દાખલ કરવા અને ખામીયુક્ત ઉત્પાદનો અથવા સેવાઓના કિસ્સામાં વળતર અથવા રિફંડ મેળવવાના માર્ગો પ્રદાન કરે છે, તેની ખાતરી કરીને કે તેમના અધિકારોનું સમર્થન કરવામાં આવે છે.

4. **સશક્તિકરણ અને જાગૃતિ**: તે ઉપભોક્તાઓને તેમના અધિકારો અને જવાબદારીઓ વિશે જાગૃતિને પ્રોત્સાહન આપે છે, તેમને બજારમાં જાણકાર પસંદગીઓ કરવા માટે સશક્ત બનાવે છે.

આખરે, ગ્રાહક સુરક્ષા વધુ યોગ્ય, સુરક્ષિત અને વધુ પારદર્શક બજાર વાતાવરણમાં ફાળો આપે છે, જે વ્યક્તિગત ઉપભોક્તા અને સમાજ બંનેને લાભ આપે છે.

b) એબીસી દુકાનદારે તમને અમુક અનાજ શુદ્ધ હોવાનો દાવો કરીને વેચ્યો. બાદમાં લેબોરેટરી ટેસ્ટમાં તે ભેળસેળયુક્ત હોવાનું જણાયું હતું. એક ગ્રાહક તરીકે તમે દુકાનદારના આ ખોટા કૃત્ય સામે શું પગલાં લેશો? (પાઠ 17 જુઓ)

જવાબ:- એક ગ્રાહક તરીકે, હું ભેળસેળયુક્ત અનાજ વેચવા બદલ દુકાનદાર સામે નીચેની કાર્યવાહી કરીશ:

1. **ફરિયાદ દાખલ કરો**: હું સ્થાનિક ગ્રાહક સુરક્ષા ફોરમ અથવા સંબંધિત ગ્રાહક ફરિયાદ નિવારણ એજન્સીમાં ઔપચારિક ફરિયાદ નોંધાવીશ. આ વળતર મેળવવા અને ભેળસેળ માટે દુકાનદારને જવાબદાર ઠેરવવામાં આવે તેની ખાતરી કરવા માટે છે.

2. **ઓથોરિટીઝને જાણ કરો**: હું ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (FSSAI) અથવા સ્થાનિક આરોગ્ય વિભાગ જેવી નિયમનકારી સંસ્થાઓને જાણ કરીશ, કારણ કે ભેળસેળ એ ખાદ્ય સુરક્ષા કાયદાનું ઉલ્લંઘન છે.

3. **વળતરની માંગ કરો**: હું ખરીદી માટે રિફંડની માંગ કરી શકું છું અથવા ભેળસેળવાળા અનાજને કારણે થતા નુકસાન માટે વળતરની માંગ કરી શકું છું, જેમાં આરોગ્યના જોખમોનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

4. **કાનૂની કાર્યવાહી**: જો જરૂરી હોય તો, હું ભેળસેળયુક્ત ઉત્પાદનો વેચવા બદલ ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ હેઠળ દુકાનદાર સામે કાયદેસરની કાર્યવાહી કરી શકું છું, જે ખોટું કરનારને દંડ અથવા સજાની મંજૂરી આપશે.

આ ક્રિયાઓ મારા અધિકારોનું રક્ષણ કરવામાં અને વાજબી વ્યવસાય પ્રથાઓને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરશે.

5. નીચેનામાંથી કોઈપણ એક પ્રશ્નનો લગભગ 100-150 શબ્દોમાં જવાબ આપો.

a) તમે XYZ કંપનીમાં અરજી કરવા માંગો છો અને તમારે કંપનીને બાયો ડેટા પ્રદાન કરવાની જરૂર છે. નોકરી માટે અરજી કરવા માટે તમારા બાયોડેટામાં ફરજિયાત કોઈપણ ચાર મુદ્દાનો ઉલ્લેખ કરો. (પાઠ 21 જુઓ)

જવાબ:- XYZ કંપનીમાં નોકરી માટે અરજી કરતી વખતે, બાયોડેટામાં નીચેના ચાર ફરજિયાત મુદ્દાઓ શામેલ હોવા જોઈએ:

1. **વ્યક્તિગત માહિતી**: આમાં તમારું પૂરું નામ, સંપર્ક વિગતો (ફોન નંબર, ઇમેઇલ સરનામું), જન્મ તારીખ અને રહેઠાણનું સરનામું શામેલ છે. આનાથી એમ્પ્લોયર સરળતાથી ઓળખી શકે છે અને તમારા સુધી પહોંચે છે.

2. **શૈક્ષણિક લાયકાતો**: તમારી શૈક્ષણિક પૃષ્ઠભૂમિની વિગતો આપો, જેમાં સંસ્થાઓના નામ, મેળવેલી ડિગ્રી અને પૂર્ણ થવાની તારીખોનો સમાવેશ થાય છે. આ નોકરીદાતાને નોકરીની સ્થિતિ સાથે સંબંધિત તમારી શૈક્ષણિક લાયકાતોનું મૂલ્યાંકન કરવામાં મદદ કરે છે.

3. **કામનો અનુભવ**: કોઈપણ અગાઉના કામના અનુભવની યાદી બનાવો, જેમાં કંપનીઓના નામ, નોકરીના શીર્ષકો, રોજગારનો સમયગાળો અને મુખ્ય જવાબદારીઓનો સમાવેશ થાય છે. આ તમારા વ્યવહારુ અનુભવ અને ભૂમિકા માટે યોગ્યતા દર્શાવે છે.

4. **કૌશલ્યો અને સિદ્ધિઓ**: કોઈપણ સંબંધિત કૌશલ્યો (તકનીકી, સંચાર અથવા નેતૃત્વ) અને નોંધપાત્ર સિદ્ધિઓનો ઉલ્લેખ કરો જે તમને અન્ય ઉમેદવારોથી અલગ કરી શકે. આ એમ્પ્લોયરને તમારી ક્ષમતાઓ અને કંપનીમાં સંભવિત યોગદાનને સમજવામાં મદદ કરે છે.

આ મુદ્દાઓ સુનિશ્ચિત કરે છે કે બાયો-ડેટા તમારી લાયકાતો અને પદ માટે યોગ્યતાની સ્પષ્ટ, સંક્ષિપ્ત ઝાંખી પૂરી પાડે છે.

b) એમ્પ્લોયમેન્ટ એક્સચેન્જો ભરતીની પ્રક્રિયામાં નોંધપાત્ર ભૂમિકા ભજવતા નથી. શું તમે આ નિવેદન સાથે સહમત છો? કારણો આપો. (પાઠ 21 જુઓ)

જવાબ:- હું એ નિવેદન સાથે આંશિક રીતે સંમત છું કે **રોજગાર વિનિમયક્ષેત્રો ભરતીની પ્રક્રિયામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવતા નથી**. જ્યારે તે સાચું છે કે તેમની ભૂમિકા કેટલીક રીતે ઓછી થઈ છે, તેમ છતાં ચોક્કસ સંદર્ભોમાં તેઓ શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે તેના માન્ય કારણો છે.

**વિધાનને સમર્થન આપતા કારણો**:

1. **મર્યાદિત અવકાશ અને આઉટરીચ**: રોજગાર વિનિમયમાં ઘણીવાર મર્યાદિત ડેટાબેઝ હોય છે અને જોબ પોર્ટલ અથવા ભરતી એજન્સીઓ જેવા આધુનિક ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ્સ જેટલી તકો સાથે નોકરી શોધનારાઓને જોડવામાં સક્ષમ ન હોય.

  

2. **ધીમી અને અમલદારશાહી પ્રક્રિયા**: એમ્પ્લોયમેન્ટ એક્સચેન્જમાં પ્રક્રિયા ધીમી હોઈ શકે છે, જોબ પ્લેસમેન્ટ માટે લાંબા સમય સુધી રાહ જોવી પડે છે, જે નોકરીદાતાઓ અને નોકરી શોધનારા બંને માટે હતાશા તરફ દોરી જાય છે.

**વિધાન સામેના કારણો**:

1. **સરકારી સમર્થન**: રોજગાર વિનિમય હજુ પણ વંચિત અથવા ગ્રામીણ વસ્તીને મદદ કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે જેમને ઑનલાઇન પ્લેટફોર્મ અથવા વ્યાવસાયિક નેટવર્કની ઍક્સેસનો અભાવ હોઈ શકે છે.

  

2. **નિયમિત રોજગાર**: તેઓ જાહેર ક્ષેત્રની નોકરીની તકો માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે અને ન્યાયી ભરતીની ખાતરી કરે છે, ખાસ કરીને સરકારી-સંબંધિત હોદ્દાઓ માટે, કાયદાકીય અને નિયમનકારી ધોરણોનું પાલન કરે છે.

નિષ્કર્ષમાં, જ્યારે આધુનિક ભરતી પદ્ધતિઓની તુલનામાં તેમની ભૂમિકા ઓછી ઉચ્ચારણ છે, રોજગાર વિનિમય હજુ પણ ચોક્કસ ક્ષેત્રોમાં, ખાસ કરીને જાહેર ક્ષેત્રની નોકરીઓ અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા સમુદાયો માટે મહત્વપૂર્ણ કાર્ય કરે છે.

6. નીચે આપેલા પ્રોજેક્ટમાંથી કોઈપણ એક પ્રોજેક્ટ તૈયાર કરો

a) ટૂંકા ગાળાની લોન વ્યવસાયિક ચિંતાઓને તેમની નાણાંની અસ્થાયી જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવામાં મદદ કરે છે. વ્યવસાય માટે ટૂંકા ગાળાના ધિરાણ વધારવા માટે અમને ટૂંકા ગાળાના ધિરાણની જરૂર છે. ટૂંકા ગાળાના નાણાં એકત્ર કરવા માટેની પદ્ધતિઓની સંખ્યા સમજાવો. (પાઠ 11 જુઓ)

જવાબ:-  **વ્યવસાય માટે ટૂંકા ગાળાના ધિરાણ પરનો પ્રોજેક્ટ**

**શીર્ષક: વ્યવસાય માટે ટૂંકા ગાળાના નાણાં ઊભા કરવાની પદ્ધતિઓ**

**પરિચય:**

વ્યવસાયો માટે તેમની કામચલાઉ નાણાકીય જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે ટૂંકા ગાળાના નાણાં નિર્ણાયક છે. આ જરૂરિયાતો કાચા માલની ખરીદી, વેતન ચૂકવવા અથવા રોજબરોજના ખર્ચાઓનું સંચાલન કરવા જેવા કારણોસર ઊભી થઈ શકે છે. ટૂંકા ગાળાની લોનમાં સામાન્ય રીતે એક વર્ષ સુધીની ચુકવણીનો સમયગાળો હોય છે. આ પ્રોજેક્ટમાં, અમે વિવિધ પદ્ધતિઓ શોધીશું જેનો ઉપયોગ વ્યવસાયો ટૂંકા ગાળાના નાણાં એકત્ર કરવા માટે કરી શકે છે.

**શોર્ટ-ટર્મ ફાઇનાન્સ વધારવાની પદ્ધતિઓ:**

1. **ટ્રેડ ક્રેડિટ:**

   ટ્રેડ ક્રેડિટ એ એક લોકપ્રિય પદ્ધતિ છે જ્યાં વ્યવસાયો ક્રેડિટ પર માલ અને સેવાઓ ખરીદે છે, એટલે કે તેઓ ચોક્કસ સમયગાળા માટે ચુકવણીમાં વિલંબ કરી શકે છે, સામાન્ય રીતે 30 થી 90 દિવસ. આનાથી કંપનીઓ તાત્કાલિક બહારના ખિસ્સા ખર્ચ વિના રોકડ પ્રવાહનું સંચાલન કરી શકે છે.

2. **બેંક ઓવરડ્રાફ્ટ:**

   બેંક ઓવરડ્રાફ્ટ વ્યવસાયોને તેમના ચાલુ ખાતામાં હોય તેના કરતાં વધુ નાણાં ઉપાડવાની મંજૂરી આપે છે, સંમત મર્યાદા સુધી. ઓવરડ્રોની રકમ પર જ વ્યાજ વસૂલવામાં આવે છે. તે ટૂંકા ગાળાની રોકડની અછતને સંચાલિત કરવામાં સુગમતા પ્રદાન કરે છે.

3. **કેશ ક્રેડિટ:**

   રોકડ ક્રેડિટ એ બેંકો દ્વારા તેમની ઇન્વેન્ટરી અથવા પ્રાપ્તિપાત્રોના આધારે વ્યવસાયોને આપવામાં આવતી ટૂંકા ગાળાની લોન છે. તે એક ફરતી ક્રેડિટ સુવિધા છે, જ્યાં વ્યવસાય નિર્દિષ્ટ મર્યાદામાં ઘણી વખત ઉધાર અને ચૂકવણી કરી શકે છે.

4. **બિલ ઑફ એક્સચેન્જ:**

   વિનિમયનું બિલ એ લેખિત કરાર છે જેમાં એક પક્ષ ભવિષ્યની તારીખે બીજા પક્ષને ચોક્કસ રકમ ચૂકવવાનું વચન આપે છે. તેને તાત્કાલિક રોકડ માટે બેંક સાથે ડિસ્કાઉન્ટ કરી શકાય છે, જે તેને ઉપયોગી ટૂંકા ગાળાના ધિરાણ વિકલ્પ બનાવે છે.

5. **ફેક્ટીંગ:**

   ફેક્ટરિંગમાં તાત્કાલિક રોકડના બદલામાં ડિસ્કાઉન્ટ પર તૃતીય પક્ષને (જેને પરિબળ કહેવાય છે) પ્રાપ્ત કરી શકાય તેવા એકાઉન્ટ્સ (ઈનવોઈસ) વેચવાનો સમાવેશ થાય છે. આ પદ્ધતિ ગ્રાહકોને તેમના બિલ ચૂકવે તેની રાહ જોયા વિના વ્યવસાયોને તેમના રોકડ પ્રવાહને સુધારવામાં મદદ કરે છે.

6. **વ્યાપારી પેપર:**

   કોમર્શિયલ પેપર એ ટૂંકા ગાળાની, અસુરક્ષિત પ્રોમિસરી નોટ છે જે વ્યવસાયો દ્વારા ભંડોળ ઊભું કરવા માટે જારી કરવામાં આવે છે. તે સામાન્ય રીતે 30 થી 270 દિવસની પરિપક્વતા અવધિ ધરાવે છે અને ફેસ વેલ્યુ માટે ડિસ્કાઉન્ટ પર વેચાય છે. મોટી, ક્રેડિટપાત્ર કંપનીઓ સામાન્ય રીતે આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરે છે.

7. **ટૂંકા ગાળાની લોન:**

   વ્યવસાયો બેંકો અથવા નાણાકીય સંસ્થાઓ પાસેથી ચોક્કસ સમયગાળા માટે ટૂંકા ગાળાની લોન મેળવી શકે છે, સામાન્ય રીતે એક વર્ષ સુધી. આ લોનનો ઉપયોગ મોટાભાગે કાર્યકારી મૂડીની જરૂરિયાતો માટે કરવામાં આવે છે અને લોનની મુદતના અંતે હપ્તાઓમાં અથવા એકમ રકમ તરીકે ચૂકવવામાં આવે છે.

8. **લીઝિંગ:**

   લીઝિંગ વ્યવસાયોને મોટા અપફ્રન્ટ રોકાણ વિના અસ્કયામતો (જેમ કે મશીનરી અથવા સાધનો) હસ્તગત કરવાની મંજૂરી આપે છે. તેના બદલે, તેઓ ચોક્કસ સમયગાળા માટે સંપત્તિના ઉપયોગ માટે ભાડું ચૂકવે છે. લીઝિંગ વ્યવસાયોને જરૂરી સાધનોનો ઉપયોગ કરતી વખતે રોકડ પ્રવાહનું સંચાલન કરવાની સુગમતા પ્રદાન કરે છે.

9. **પ્રોમિસરી નોટ્સ:**

   પ્રોમિસરી નોટ એ ભવિષ્યની તારીખે ચોક્કસ રકમ ચૂકવવાનું લેખિત વચન છે. ટૂંકા ગાળાના ભંડોળ એકત્ર કરવા માટેની આ એક સરળ અને ઝડપી પદ્ધતિ છે, જેનો ઉપયોગ મોટાભાગે નાના વ્યવસાયો અથવા સ્ટાર્ટઅપ્સ દ્વારા કરવામાં આવે છે.

**સંદર્ભ:**

- નાણાકીય વ્યવસ્થાપન પાઠ્યપુસ્તક, પાઠ 11

- ફાઇનાન્શિયલ ટાઇમ્સ દ્વારા "શોર્ટ-ટર્મ ફાઇનાન્સિંગ".

- ઇન્વેસ્ટોપીડિયા દ્વારા "વ્યવસાય ધિરાણ પદ્ધતિઓ".

b) રાજેશ સફળતાપૂર્વક દરજીની દુકાન ચલાવે છે. સમય સાથે તેના ગ્રાહકોમાં વધારો થતો જાય છે. હવે તે પોતાનો બિઝનેસ વધારવા માંગે છે અને રેડીમેડ ગારમેન્ટ માટે રિટેલ શોપ ખોલવા માંગે છે. તે તેના મિત્ર કમલને તેના વ્યવસાયમાં ભાગીદારીની ઓફર કરવા માંગે છે. બિઝનેસ ઓર્ગેનાઈઝેશનના ફોર્મને નામ આપો અને મુખ્ય મુદ્દાઓ સાથે તમારા વિચારો વ્યક્ત કરો. (પાઠ 4 જુઓ)

જવાબ:- રાજેશ તેના મિત્ર કમલને ભાગીદારીની ઓફર કરીને વેપારી સંગઠનનું જે સ્વરૂપ વિચારી રહ્યો છે તેને **ભાગીદારી** કહેવાય છે.

 **ભાગીદારી વિશેના મુખ્ય મુદ્દાઓ:**

1. **વ્યાખ્યા**: ભાગીદારી એ વ્યવસાયનું માળખું છે જ્યાં બે અથવા વધુ વ્યક્તિઓ વ્યવસાયની જવાબદારીઓ, નફો અને જોખમો વહેંચવા માટે સંમત થાય છે. આ કિસ્સામાં રાજેશ અને કમલ સંયુક્ત રીતે તૈયાર વસ્ત્રોની છૂટક દુકાનની માલિકી અને સંચાલન કરશે.

2. **નફા અને નુકસાનની વહેંચણી**: ભાગીદારીમાં, ભાગીદારી કરારમાં નિર્ધારિત શરતો અનુસાર વ્યવસાયનો નફો અને નુકસાન ભાગીદારો વચ્ચે વહેંચવામાં આવે છે. રાજેશ અને કમલ સહમત થશે કે દરેક કેટલું યોગદાન આપશે અને નફો કેવી રીતે વહેંચવામાં આવશે.

3. **જોઈન્ટ મેનેજમેન્ટ**: રાજેશ અને કમલ બંને મેનેજમેન્ટની જવાબદારીઓ વહેંચશે. વ્યવસાયમાં તેમની ભૂમિકા અને રોકાણના આધારે નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયામાં પ્રત્યેક ભાગીદારનો અભિપ્રાય હશે.

4. **જવાબદારી**: ભાગીદારીમાં, ભાગીદારોની જવાબદારી સામાન્ય રીતે **સંયુક્ત અને અમર્યાદિત** હોય છે, જેનો અર્થ થાય છે કે જો વ્યવસાય નિષ્ફળ જાય તો રાજેશ અને કમલ બંને વ્યક્તિગત રીતે તેના દેવા માટે જવાબદાર રહેશે.

5. **સુગમતા**: ભાગીદારી વ્યાપાર કામગીરી, નિર્ણય લેવાની અને નફો વહેંચણીના સંદર્ભમાં સુગમતા પ્રદાન કરે છે. રાજેશ અને કમલ માટે આ આદર્શ છે કારણ કે તેઓ તેમની શક્તિઓ અને કુશળતાના આધારે તેમની ભૂમિકાઓ અને જવાબદારીઓને સંરેખિત કરી શકે છે.

6. **કાનૂની ઔપચારિકતા**: ભાગીદારીને રચના માટે જટિલ ઔપચારિકતાઓની જરૂર હોતી નથી, પરંતુ રાજેશ અને કમલને લેખિતમાં **ભાગીદારી કરાર** કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આ કોઈપણ વિવાદોને ઉકેલવામાં અને ભાગીદારીની શરતોને સ્પષ્ટ કરવામાં મદદ કરશે, જેમ કે મૂડીનું યોગદાન, નફો-વહેંચણી ગુણોત્તર અને વિભાજન